हाम्रो Motorcycle र Scooter मा कुन मोबिल प्रयोग गर्नु ठिक हो ? आउनुस आज यस बारेमा बुझौ !

Engine Oil/ Mobile / Lubricants कुन प्रयोग गर्ने ?

Motorcycle र Scooter मा प्रयोग हुने मोबिल (Lubricant) भनेको Engine Oil हो, जसले इन्जिनको भित्री पार्टहरूलाई स्नेहन (lubrication) गरेर friction कम गर्छ, heat dissipate गर्छ, र इन्जिनलाई सफा राख्छ।

यसको मुख्य काम

Friction कम गर्ने – Metal-को Metal सतहबीचको घर्षण घटाएर wear and tear रोक्छ।

Cooling (Heat Control) – इन्जिनको चल्दा उत्पन्न हुने तातोपनलाई बाहिर निकाल्न सहयोग गर्छ।

Cleaning (Detergent effect) – इन्जिन भित्र जम्मा हुने carbon deposits र sludge हटाउँछ।

Protection – Rust र corrosion बाट इन्जिन पार्टहरूलाई जोगाउँछ।

Motorcycle/Scooter मा प्रयोग हुने मोबिलका प्रकारहरु :-

इन्जिनको डिजाइन र आवश्यकता अनुसार 3 मुख्य प्रकारका mobile oil हुन्छन्:

1. Mineral Oil

Crude oil बाट refine गरेर बनाइन्छ। सस्तो तर service interval छोटो हुन्छ (≈ 2000–3000 km) हुन्छ । पुराना वा सामान्य commuter बाइकका लागि उपयुक्त हुन्छ ।

2. Semi-Synthetic Oil

Mineral र Synthetic को मिश्रण। राम्रो protection र मध्यम service life (≈ 4000–5000 km)। मध्यम performance बाइक र स्कुटरका लागि उपयुक्त।

3. Fully Synthetic Oil

Chemically engineered molecules। उच्च performance, लामो service life (≈ 6000–8000 km वा बढी) हुन्छ । Racing, sports bike वा high-end scooter का लागि उपयुक्त हुन्छ ।

मोबिलको Quality र Grade बुझ्ने आधार

मोबिलको grade प्रायः SAE (Society of Automotive Engineers) र API (American Petroleum Institute) को specification बाट बुझिन्छ।

1. Viscosity Grade (SAE Grade)

•उदाहरण: SAE 10W-30, 20W-50 आदि।

~ यहाँ पहिलो भाग (10W) ले चिसो मौसममा तेलको गाढापन (viscosity) देखाउँछ।

~ दोस्रो भाग (30) ले तातो अवस्थामा तेलको गाढापन (viscosity) देखाउँछ।

सारमा भन्नु पर्दा :

•सानो/कम  नम्बर ⇒ चिसोमा सजिलो start भन्ने बुझाउद्छ !

•ठुलो/ बढी नम्बर ⇒ तातोमा स्थिर viscosity भन्ने बुझाउदछ !

2. API Rating

मोबिल डब्बामा बाहिर  SJ, SL, SM, SN जस्ता लेटरहरू हुन्छन्।

~ नयाँ मोडेल bike/scooter मा उच्च API rating (जस्तै API SN) राम्रो हुन्छ।

~ पुराना मोडेलमा API SL/SJ को रेटिंग राम्रो हुन्छ।

3. JASO Standard (Motorcycle Specific)

Motorcycle मा clutch र gearbox एउटै तेलमा हुन्छ, त्यसैले JASO MA, MA2 जस्ता ग्रेड प्रयोग हुन्छ।

~ JASO MA / MA2 ⇒ Wet clutch सँग compatible (slip नहुने) प्रयोग हुन्छ !

~ JASO MB ⇒ Scooter वा dry clutch भएको गाडीका लागि (slippery properties बढी) प्रयोग हुन्छ !

Motorcycle र Scooter मा प्रयोग हुने मोबिल

A. Motorcycle (Wet Clutch) - मोटर साइकलहरुमा 

~  JASO MA / MA2 oil मात्र प्रयोग गर्नुपर्छ।

~ Viscosity: जस्तै 

•125cc–150cc commuter bikes हरुमा : 10W-30 वा 10W-40 प्रयोग गर्ने !

•150cc–250cc sporty bikes हरुमा: 10W-40 वा 15W-50 प्रयोग गर्ने !

•High performance (>250cc) हरुमा : 15W-50 वा 20W-50 प्रयोग गर्ने !

~ Example Brands: Motul 3100 4T 10W-30, Castrol Power1 4T 15W-50, Shell Advance AX7 10W-40

B. Scooter (CVT Transmission, Dry Clutch) - स्कुटरहरुमा 

~ JASO MB oil प्रयोग गर्नुपर्छ (कम friction, fuel efficiency बढ्छ)।

~ Viscosity: जस्तै :-

•प्रायः 10W-30 वा 10W-40

•Example Brands: Honda Genuine Oil (10W-30 JASO MB), Motul Scooter Expert 10W-40 MB, Shell Advance Scooter 10W-30 MB

Note:

1.Manufacturer Manual हेर्नुहोस् – गाडीको manual मा दिएको grade नै प्रयोग गर्नुहोस्।

2.Over-Grade नहोस् – धेरै गाढा तेल (जस्तै 20W-50 commuter scooter मा) ले fuel efficiency घटाउँछ।

3.Change Interval:

4.Motorcycle: 2000–3000 km (mineral oil), 4000–6000 km (synthetic oil)

5.Scooter: 2000–2500 km (mineral), 4000 km (synthetic)

Looks at Table below:-

Motorcycle र Scooter मोबिलको सूची (नेपालमा उपलब्ध)

कति किलोमिटर कुदेपछी मोबिल परिवर्तन गर्नु राम्रो हो :-

~ Mineral Oil ⇒ सस्तो, change interval 2000–3000 km

~ Semi-Synthetic Oil ⇒ मध्यम मूल्य, 3500–5000 km

~ Fully Synthetic Oil ⇒ महँगो, 5000–6000 km

Summery

1.Manual मा दिइएको viscosity मात्र प्रयोग गर्ने (Engine design अनुसार) !

2.Scooter मा JASO MB मात्र (Dry clutch efficiency को लागि) प्रयोग गर्ने !

3.Motorcycle मा JASO MA वा MA2 मात्र (Wet clutch slip रोक्न) प्रयोग गर्ने !

4.Season अनुसार viscosity adjust गर्न सकिन्छ — तर Nepal जस्तो मौसममा 10W-30 वा 10W-40 नै perfect हुन्छ।

5.API rating जुन उच्च छ त्यो रोज्ने (SN > SM > SL मतलव सबैभन्दा उच्च SN त्यस पछी SM र कम उच्चको SL हो )

यहाँ केहि नेपालमा सबैभन्दा बढी प्रयोग हुने मोटरसाइकल र स्कुटरको मोबिल (engine oil) ब्राण्डहरू छन्, तिनका पैकेजिङ् सँगै देखाइएका छन्:

1.Motul: विश्वसनीय फ्रेन्च ब्रान्ड हो र नेपालमा Motul 3000 4T Plus र Motul 7100 जस्ता लोकप्रिय मोडेलहरू प्रचलित छन् MotarReddit।

2.Liqui Moly: प्रतिष्ठित जर्मन ब्रान्ड हो, उपलब्धता गरीमय र कोही ‘Fully Synthetic Offroad Race 5W-40’ मोडेल बाइक/स्कुटरका लागि राम्रो मानिन्छ MotarMoto World Nepal।

3.Honda Genuine Oil (Pro Honda Oil Nepal): Honda द्वारा तत्काल उपलब्ध गराइएको आफ्नै genuine मोबिल, विशेष गरी scooter का लागि JASO MB र motorcycle का लागि JASO MA grade मा उपलब्ध छ ICT FrameNepali Times।

4.Shell Advance AX7: Semi-synthetic तेल हो, नेपालका कठोर सडकहरूको लागि तयार गरिएको र क्लिन्सिङ technology मा आधारित सुरक्षित छ, आरामदायी ride experience मापन गरिएको छ Motar।

5.Ne¬pal Gold: नेपालमै उत्पादन हुने लोकप्रिय ब्रान्ड हो, सस्तो मूल्य र व्यापक उपलब्धताका कारण खासगरी local bike/scooter मालिकहरू माझ लोकप्रिय छ (Bike मा 20W-50, Scooter मा 10W-30 grad disponível छन्)

6.Servo (Indian Oil Corporation – IOC)

~निर्माता: Indian Oil Corporation (भारतको सबैभन्दा ठूलो पेट्रोलियम कम्पनी)

~Grade: Mineral, Semi-synthetic, र Fully synthetic दुवै प्रकार उपलब्ध।

~Nepal मा प्रयोग: प्रायः commuter motorcycle, scooter, टेम्पो, र साना commercial गाडीहरूमा।

~विशेषता:सस्तो र सजिलै उपलब्ध।

~Local workshop र petrol pump मा प्रायः पाइन्छ।

~पुराना commuter बाइकका लागि उपयुक्त।

~कमजोरी:High performance बाइकमा थोरै छिटो degrade हुन सक्छ (synthetic नभएमा)।

~Fake तेलको जोखिम (खासगरी खुल्ला कन्टेनरमा)।

~विश्वसनीयता:Genuine Servo तेल → विश्वसनीय, खासगरी basic commuting र नियमित change interval मा।

Racing वा long interval चाहिने बाइकमा राम्रो synthetic grade लिनु पर्छ।

7. HP Lubricants (Hindustan Petroleum)

~निर्माता: Hindustan Petroleum Corporation Limited (भारतको ठूलो पेट्रोलियम कम्पनी)

~Grade: Mineral र Semi-synthetic।

~Nepal मा प्रयोग: Hero, Bajaj, TVS जस्ता commuter बाइकमा धेरै देखिन्छ।

~विशेषता: सस्तो र decent quality,Fuel economy र engine cleanliness मा ध्यान दिने formula, नेपालमा urban commuter को लागि उपयुक्त।

~कमजोरी: Fully synthetic विकल्प कम उपलब्ध।

~Racing वा high RPM बाइकका लागि performance Motul/Liqui Moly जति उच्च छैन।

~विश्वसनीयता: Genuine HP तेल commuter र scooter मा ठीकठाक छ, तर sporty वा heavy load मा synthetic grade नै राम्रो हुन्छ।

ख्याल गर्नु पर्ने कुराहरु :-

~ Servo र HP दुबै budget-friendly र basic commuting को लागि विश्वासिलो छन्, 

~ तर High-performance वा premium बाइकहरुमा Motul, Liqui Moly, Shell जस्ता synthetic grade नै प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ । 

~ Local commuter र scooter, मा Servo/HP को JASO अनुसारको mineral/semi-synthetic नै प्रयोग गर्दा हुन्छ!

~ Fake तेलको जोखिम कम गर्न sealed pack मात्र खरिद गर्ने।

नेपालमा प्रचलित मोबिल ब्राण्डहरूको तुलना

निष्कर्ष:

> Budget र daily commuting → Servo वा HP पर्याप्त।

> Performance र long ride → Motul वा Shell Advance।

> Premium smoothness र long drain interval → Liqui Moly।